تفکر نقاد

داشتن تفکر نقاد در پروژه های زندگی شخصی و کاری

دقت کرده‌‏اید بسیاری از افراد بلافاصله بعد از مشاهده یک خبر بدون هیچ منبعی در شبکه های اجتماعی، آن را باور نموده و بدون هیچ اطلاع بیشتر یا هیچ فکری، شروع به نشر آن کرده و حتی بعضا از درستی آن خبر دفاع هم می‏کنند.

یا مثلا مدیر پروژه‏ای که با دیدن صفحه اول گزارش هفتگی و عقب افتادن پروژه، بدون بررسی علتها و مشکلات بلافاصله شروع به فریاد زدن و ابراز ناراحتی به همکاران خود می‏نماید.

 شاید خود شما هم بعضی اوقات چنین کرده باشید. سوال این است که چگونه می‏توانیم از چنین رفتارهای شتاب‏زده ‏ای در بخشهای مختلف زندگی خود اجتناب نماییم و ادراک خود در مسائل مختلف را بهبود بخشیم؟ جواب این سوال، موضوع این مقاله، یعنی “داشتن تفکر نقادانه” است که در ادامه بیشتر توضیح داده خواهد شد.

موضوع تفکر نقادانه بسیار عمیق و گسترده بوده و نیاز به مطالعات زیادی دارد، در این مقاله خیلی کلی به تعریف و اهمیت این موضوع می‏پردازیم.

تفکر نقادانه چیست؟

داشتن تفکر نقاد بدین معنی است که فرد در خصوص یک موضوع، یا تصمیم گیری در باب یک مسئله و … ابتدا اطلاعات کافی را از کلیه مسیرهای ممکن جمع‏ آوری نموده، صحت و میزان موثق بودن منابع این اطلاعات را بررسی کرده، در صورت نیاز با افراد کارشناس و آگاه در خصوص موضوع مشورت نموده و سپس اطلاعات را دسته بندی‏ می‏نماید، و در انتها بر اساس آنها نتیجه گیری و تصمیم گیری‏ و اقدام می‏نماید.

مهارت داشتن تفکر نقادانه یک مهارت اکتسابی است و هیچ کس با داشتن این تفکر به دنیا نمی‏‌آید،

تعریفی که ارسطو، فیلسوف یونانی در خصوص تفکر نقاد می‏دهد عبارتست از: تفکر انتقادی توانایی آزمودن و تفکر درباره اندیشه‌ها و ارزش‌ها است.

 بگذارید در ادامه با یک مثال بیشتر در این خصوص صحبت کنیم، فرض کنید در پروژه‏ احداث یک مال (مرکز تجاری) در مرکز شهر، کارشناس فروش و بازرگانی پروژه اعلام می‏نماید که برای بالا بردن احتمال فروش مغازه ‏های دو طبقه اول که قیمت بالاتری نسبت به سایر طبقات دارند، باید امکان فروش اقساطی با اقساط بلند مدت را فراهم نمود، در غیر این صورت امکان پیش فروش کامل مغازه ‏های این دو طبقه وجود نخواهد داشت. مدیر پروژه می‏تواند بلافاصله و بدون تحقیق بیشتر این ادعا را بپذیرد و در خصوص آماده نمودن شرایط فروش اقساطی بلند مدت دستور دهد و یا با تفکر نقاد خود سعی نماید در این خصوص اطلاعات بیشتری جمع آوری نماید تا بتواند تصمیم مناسبتری بگیرد.

در همین راستا، مدیر پروژه از تیم تحقیقات بازار خود می‏خواهد در خصوص سایر مراکز تجاری که در سه سال اخیر در همین شهر احداث شده‌‏اند اطلاعات بیشتری کسب نماید و در این خصوص تحقیقات میدانی انجام دهد، یعنی به مراکز تجاری دیگر بروند و با مغازه دارها صحبت کنند و همچنین به عنوان خریدار با واحد فروش مغازه ‏ها مذاکره نمایند و وضعیت قیمتهای آنها، نحوه پرداخت و … را بررسی نمایند.

 پس از اینکه تحقیقات تیم کامل شد . گزارش جامعی به مدیر پروژه ارائه شد، که نشان می‏داد چون در طبقات اول بیشتر برندهای معتبر داخلی و خارجی برای نمایندگی‏های خود مغازه تهیه می‏کنند احتمال فروش نقدی و یا فروش با اقساط کوتاه مدت تر وجود دارد و در این خصوص باید با این نمایندگی‏ها مکاتبه نمود و شرایط ویژه ‏ای را برای آنها در نظر گرفت تا احتمال خرید آنها را بیشتر کرد. حال تصور کنید که اگر مدیر پروژه در همان ابتدا تصمیم گرفته بود و اقدام کرده بود ممکن بود چقدر متضرر شود. البته این فقط یک مثال ساده برای فهم بهتر موضوع بود ولی اگر خوب فکر کنیم، در زندگی روزمره تک تک ما موارد بسیاری مشاهده خواهیم نمود که با داشتن تفکر نقادانه می توانیم تصمیم‏های درست‏ تری اتخاذ نماییم.

مهارت‌هایی که می‏توانید برای داشتن تفکر نقاد در خود تقویت نمایید:

همانگونه که در ابتدای مقاله هم عنوان شد داشتن تفکر نقادانه یک مهارت اکتسابی است و باید برای آن مهارتهایی را در خود تقویت نماییم که در ادامه به برخی از مهم‏ترین آنها اشاره شده است:

• آشنایی با تفکر علمی و بررسی میزان اعتبار منابع اطلاعات ارائه شده

• توانایی دیدن موضوعات از دید دیگران

• توانایی پرسیدن سوالهای مناسب در مواقع تصمیم گیری

• توانایی تفکر عمیق تر و شفاف تر و منطقی تر

• توانایی پاک نمودن فکر از قضاوتهای شخصی در هنگام تصمیم گیری

• آشنایی با خطاهای شناختی

• شناخت منابع مختلف آنلاین و آفلاین اطلاعات مربوط به مسائل زندگی شخصی و کاری خود

• توانایی برقرار ارتباط بین موضوعات و ایده ها و …

نتیجه گیری:

سعی کنیم دفعه بعد که خبر یا گزارش یا اطلاعاتی به دستمان رسید به جای احساساتی شدن و تصمیمات عجولانه، با دید انتقادی و با بررسی کلیه جوانب و اطلاعات در خصوص آن موضوع تصمیم گیری نماییم.